Bomen op begraafplaatsen

Aandachtspunten voor een bomenbeleidsplan, (her)inrichting en dagelijks beheer

Inleiding

Bomen op begraafplaatsen vervullen verschillende functies. Allereerst zijn ze beeld en sfeerbepalend, belangrijke visueel-ruimtelijke ‘decorstukken’ tijdens de uitvaart en het herdenken van nabestaanden. Bovendien blijkt uit onderzoek dat ze een belangrijke rol spelen op de gemoedstoestand van mensen, ook bij de verwerking van rouw. Niet voor niets spreken we van ‘treurbomen’ en van ‘troostbomen’. Al vele eeuwen hebben ze symbolische en mythische waarden. Daarnaast dragen ze bij aan ecologische en landschappelijke waarden én het versterken van de biodiversiteit. Maar bomen roepen soms ook tegenstrijdige belevingen op, ergernis over het wegnemen van licht, hun bladeren die in de herfst op graven terecht komt of vogels in bomen die onderliggende graven bevuilen. Anderzijds is er een toenemende belangstelling bij nabestaanden voor het planten of adopteren van een herinneringsboom of herdenkingsboom als levend alternatief voor een stenen gedenkmonument. Kan dat al op jouw begraafplaats? Verder spelen bomen een belangrijke rol bij het reduceren van milieuproblemen en klimaatregulering.

Bomen hebben niet een eeuwig leven en dat betekent dat er soms bomen verdwijnen of vervangen moeten worden. En op uitbreidingen en nieuwe vakken is ruimte voor het planten van nieuwe bomen. Bij te maken keuzes is het van belang rekening te houden met zichtlijnen en de specifieke omstandigheden op begraafplaatsen, waar graven met regelmaat concurreren met bomen en hun worstelstelsels of bladerendek dat de inval van zonlicht beperkt. Het (her-) planten van bomen vraagt zorgvuldige keuzes ten aanzien van plaats, soort en aantallen.

In een bomenbeleidsplan of een groenstructuurplan worden visie en beleids-kaders uitgewerkt voor gerichte sturing bij inrichting en beheer. Is er voor jouw begraafplaats al een bomenbeleidsplan?

Programma

Aan bod komen de volgende vragen:

• Welke functies vervullen bomen op een begraafplaats?
• Welke boomsoorten vallen in de categorie ‘Treurbomen en troostbomen’?
• Wat zijn de meest bekende mythologische bomen en hun symboliek?
• Hoe bepaal je de ecologische en cultuurhistorische waarde van bomen?
• Wat zijn specifieke begraafplaatsbomen?
• Welke rol spelen bomen bij de verwerking van rouw?
• Wat zijn de laatste inzichten ten aanzien van het Wood wide web?
• Hoe ga je om met monumentale bomen wanneer ze ouder worden?
• Hoe is de zorgplicht en de aansprakelijkheid geregeld ten aanzien van graven en grafbedekkingen bij worteldruk en vallende takken?
• Wat zijn de belangrijkste tips ten aanzien van onderhoud?
• Hoe in te spelen op veel voorkomende ziekten en plagen?
• Op welke wijze kun je oude bomen een nieuwe bestemming geven, bijvoorbeeld als kunstobject, natuurontwikkeling of herdenkingszuil?
• Hoe een bomenregister bij te houden van beschermingswaardige bomen?
• Waaraan moet een bomenbeleidsplan voldoen?
• Is verankering van een bomenbeleidsplan in een groenstructuurplan wenselijk of noodzakelijk?
• Wanneer is een begraafplaats geschikt als arboretum?
• Met wie kun je samenwerken voor financiering en educatieve activiteiten?
• Welke aandachtspunten zijn van belang bij de inrichting van nieuwe vakken?
• Hoe kom je tot verantwoorde boomkeuzes bij (her-)inrichting?
• Welke beluchtings- en bewateringssystemen en andere technische ingrepen voor bomen op begraafplaatsen zijn van waarde?
• Welke bomen zijn geschikt als algemeen herdenkingsmonument?
• Welke boomsoorten komen in aanmerking als particuliere gedenkboom voor een alternatief grafmonument?
• Hoe regel je in de beheerverordening de uitgifte van gedenkbomen?
• Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud van gedenkbomen bij graven?
• Is het adopteren van aanwezige bomen een nieuwe inkomstenbron?
• Hoe ga je om met het delven en ruimen van graven onder bomen?

Werkwijze

Drie specialisten verzorgen presentaties: Ada Wille (Begraafplaatsarchitectuur), Johan Mullenders (Bomenspecialist gedenkpark De Nieuwe Ooster en initiatiefnemer Stichting Arboretum De Nieuwe Ooster) en Wim van Oort (Beleid en beheer van begraafplaatsen). De onderwerpen worden interactief besproken en verlevendigd met praktijk casuïstiek. Voorafgaand aan de training vindt een schriftelijke inventarisatie plaats, waarbij je jouw persoonlijke vragen aangeeft.

Praktische informatie

Doelgroep

• Beheerders en assistent beheerders
• Buitendienst medewerkers
• Beleidsmedewerkers
• Teamleiders

Niveau

Operationeel (praktijkgericht) en strategisch (beleidsmatig)

Datum

In overleg  te plannen

Locatie

In overleg

Werktijden 

9.00 tot 16.30 uur

Investering

€ 395,- p.p. inclusief verblijf, lunch en documentatiemap

Deze beroepsgerichte themadag is vrij van BTW

LOB-leden ontvangen een korting van 10% (kortingscode: LOB-lidmaatschapsnummer)              

Aanmelding

Via de website of het aanmeldingsformulier, uiterlijk 3 weken voor aanvang van de themadag

Informatie       

Wim van Oort, contact@gedenkparkontwikkeling.nl of 072-5814749

Overige

Deze themadag kan ook in-company verzorgd worden